Dili, 06 Outubru 2025
Sua Exelénsia Ministra Edukasaun, Dra. Dulce de Jesus Soares, hatán ba preokupasaun sira husi Deputadu/a sira iha Parlamentu Nasionál, hafoin partisipa debate ba Proposta Lei no.23/VI (3a) kona-ba Orsamentu Jerál Estadu (OJE) ba tinan fiskál 2026, faze jeneralidade ba loron daruak nian, iha Sala Plenária Parlamentu Nasionál.
Iha intervensaun ne’e, Sua Exelénsia Ministra Edukasaun, Dra. Dulce de Jesus Soares, hateten, hahú husi mandatu governu konstitusionál dasiak, liuhusi Ministériu Edukasaun, harii ona sala aula hamutuk 517 no tuir programa governu nian sei harii sala aula hamutuk 1.550 iha territóriu Timor laran tomak no planu refere razoavel tebes, tanba tinan ida-ne’e prepra ona “result base management”, nune’e bele fó ona informasaun di’ak mai ita.
“Ministériu Edukasaun halo esforsu boot ida atu hatuur sistema rekursu umanu iha Ministériu Edukasaun, liuliu ba manorin sira mak Ministériu Edukasaun servisu hamutuk ho Komisaun Funsaun Públika hodi halo kuadru pesoál ida atu deskobre loloos kona-ba eskola no dixiplina saida mak presiza manorin sira hafoin halo rekrutamentu eletróniku. To’o ohin loron koloka ona manorin-na’in hamutuk 2.777 no iha fulan novembru nia laran sei koloka tán manorin-na’in hamutuk 500-700 ba Ensinu Sekundária Jerál no Tékniku Vokasionál”, dehan S. E. Ministra Edukasaun.
Governante ne’e hatutan, Ministériu Edukasaun liuhusi INFORDEPE halo kooperasaun ho Governu Portugés liuhusi projetu Pro-Portugés, Governu Brazil, Institutu Camões, Governu Nova Zelándia, Austrália no nasaun sira iha Ásia, inklui servisu hamutuk ho Institutu Marista no São João de Brito hodi fó formasaun indusaun ba manorin foun sira husi rezultadu bolsa kandidatu.
Kurríkulu Ministériu Edukasaun nian adopta kurríkulu sékulu 21 mak hanesan google classrom, google docs, google forms, gemini ai, blended learning iha formasaun ba manorin sira no la presiza formadór sira to’o fatin, maibé matéria hotu tau ona iha plataforma sira- ne’e hodi fasilita manorin sira atu hanorin di’ak liután iha prosesu aprendizajen.

[PORTU]
MINISTRA DA EDUCAÇÃO RESPONDEA PREOCUPAÇÕES DURANTE O DEBATE NA FASE DE GENERALIDADE DO OGE 2026
Díli, 6 de outubro de 2025 — Sua Excelência a Ministra da Educação, Dra. Dulce de Jesus Soares, respondeu esta segunda-feira às preocupações levantadas pelos Deputados e Deputadas no Parlamento Nacional, durante o debate na fase de generalidade da Proposta de Lei n.º 23/VI (3.ª), relativa ao Orçamento Geral do Estado (OGE) para o exercício fiscal de 2026. O debate decorreu ao longo de dois dias, na Sala Plenária do Parlamento Nacional.
Na sua intervenção, a Ministra destacou que, desde o início do atual mandato constitucional, o Ministério da Educação já construiu 517 salas de aula e, segundo o plano governamental, prevê-se a construção de mais 1.550 salas de aula em todo o território nacional. Sublinhou ainda que este ano foi preparado com base no princípio de “result base management”, o que permitirá disponibilizar informações mais consistentes e transparentes.
“O Ministério da Educação tem feito um grande esforço para fortalecer o sistema de recursos humanos, sobretudo no que se refere aos professores. Trabalhamos em estreita colaboração com a Comissão da Função Pública para criar um quadro de pessoal que identifique corretamente as necessidades das escolas e as disciplinas em falta, antes de proceder ao recrutamento eletrónico. Até à data, já foram colocados 2.777 professores, e no decorrer do mês de novembro serão colocados entre 500 e 700 professores adicionais para o Ensino Secundário Geral e o Ensino Técnico-Vocacional”, afirmou a Ministra Dulce de Jesus Soares.
A governante acrescentou ainda que o Ministério da Educação, através do INFORDEPE, tem desenvolvido cooperação com o Governo de Portugal por via do projeto Pro-Português, com o Governo do Brasil, o Instituto Camões, o Governo da Nova Zelândia, a Austrália e diversos países asiáticos. Destacou também as parcerias com o Instituto Marista e o Colégio São João de Brito, no âmbito da formação inicial dos novos professores selecionados através de bolsas de candidato.
No que diz respeito ao currículo, a Ministra referiu que o Ministério da Educação está a adotar um currículo do século XXI, integrando ferramentas tecnológicas como Google Classroom, Google Docs, Google Forms, Gemini AI e metodologias de blended learning (aprendizagem mista) para a formação docente. “Com estas plataformas, os professores podem aceder a todos os materiais de forma digital, sem necessidade de deslocação dos formadores, o que facilita o ensino e melhora o processo de aprendizagem”, concluiu.
#MédiaME