Atividade

๐“๐ˆ๐Œ๐Ž๐‘-๐‹๐„๐’๐“๐„ ๐‡๐Ž ๐†๐Ž๐•๐„๐‘๐๐” ๐๐‘๐€๐™๐ˆ๐‹ ๐€๐’๐ˆ๐๐€ ๐€๐’๐€๐”๐ ๐’๐ˆ๐Œ๐๐‹๐ˆ๐…๐ˆ๐Š๐€๐ƒ๐€ ๐๐‘๐Ž๐†๐‘๐€๐Œ๐€ ๐๐ˆ๐‹๐Ž๐“๐” ๐๐€ ๐„๐’๐Š๐Ž๐‹๐€ ๐“ร‰๐Š๐๐ˆ๐Š๐” ๐•๐Ž๐Š๐€๐’๐ˆ๐Ž๐ร๐‹

๐‘ซรญ๐’๐’Š, 04 ๐‘ฑ๐’–๐’๐’๐’– 2025 โ€“ ๐‘ด๐’Š๐’๐’Š๐’”๐’•รฉ๐’“๐’Š๐’– ๐‘ฌ๐’…๐’–๐’Œ๐’‚๐’”๐’‚๐’–๐’ ๐‘ป๐’Š๐’Ž๐’๐’“-๐‘ณ๐’†๐’”๐’•๐’† ๐’๐’Š๐’–๐’‰๐’–๐’”๐’Š ๐‘ด๐’Š๐’๐’Š๐’”๐’•๐’“๐’– ๐‘ฌ๐’…๐’–๐’Œ๐’‚๐’”๐’‚๐’–๐’ ๐‘ฐ๐’๐’•๐’†๐’“๐’Š๐’๐’–, ๐‘บ๐’“. ๐‘ซ๐’๐’Ž๐’Š๐’๐’ˆ๐’๐’” ๐‘ณ๐’๐’‘๐’†๐’” ๐‘ณ๐’†๐’Ž๐’๐’”, ๐’‰๐’‚๐’Ž๐’–๐’•๐’–๐’Œ ๐’‰๐’ ๐‘ฎ๐’๐’—๐’†๐’“๐’๐’– ๐‘ฉ๐’“๐’‚๐’›๐’Š๐’, ๐’๐’Š๐’–๐’‰๐’–๐’”๐’Š "๐‘ด๐’Š๐’๐’Š๐’”๐’•๐’“๐’‚ ๐‘ช๐’๐’๐’”๐’†๐’๐’‰๐’†๐’Š๐’“๐’‚ ๐‘ฌ๐’๐’„๐’‚๐’“๐’“๐’†๐’ˆ๐’‚๐’…๐’‚ ๐’…๐’† ๐‘ต๐’†๐’ˆรณ๐’„๐’Š๐’๐’” ๐‘ฌ๐’Ž๐’ƒ๐’‚๐’Š๐’™๐’‚๐’…๐’‚ ๐‘ฉ๐’“๐’‚๐’›๐’Š๐’" ๐’Š๐’‰๐’‚ ๐‘ป๐’Š๐’Ž๐’๐’“-๐‘ณ๐’†๐’”๐’•๐’†, ๐‘ซ๐’“๐’‚. ๐‘น๐’Š๐’•๐’‚ ๐’…๐’† ๐‘ชรก๐’”๐’”๐’Š๐’‚ ๐‘ณ๐’๐’•๐’• ๐‘ด๐’‚๐’“๐’’๐’–๐’†๐’”, ๐’‰๐’‚๐’๐’‚โ€™๐’ ๐’”๐’†๐’“๐’Š๐’Žรณ๐’๐’Š๐’‚ ๐’‚๐’”๐’Š๐’๐’‚๐’•๐’–๐’“๐’‚ ๐’‚๐’”๐’‚๐’–๐’ ๐’”๐’Š๐’Ž๐’‘๐’๐’Š๐’‡๐’Š๐’Œ๐’‚๐’…๐’‚ ๐’ƒ๐’‚ ๐’‘๐’“๐’๐’ˆ๐’“๐’‚๐’Ž๐’‚ ๐’‘๐’Š๐’๐’๐’•๐’– ๐’ƒ๐’‚ ๐‘ฌ๐’”๐’Œ๐’๐’๐’‚ ๐‘ปรฉ๐’Œ๐’๐’Š๐’Œ๐’– ๐‘ฝ๐’๐’Œ๐’‚๐’”๐’Š๐’๐’รก๐’, ๐’Š๐’‰๐’‚ ๐’”๐’‚๐’๐’‚๐’–๐’ ๐’Œ๐’๐’๐’‡๐’†๐’“รฉ๐’๐’”๐’Š๐’‚ ๐‘ด๐’Š๐’๐’Š๐’”๐’•รฉ๐’“๐’Š๐’– ๐‘ฌ๐’…๐’–๐’Œ๐’‚๐’”๐’‚๐’–๐’ ๐‘ฝ๐’Š๐’๐’‚-๐‘ฝ๐’†๐’“๐’…๐’†, ๐‘ซรญ๐’๐’Š.

Iha diskursu, Ministru Edukasaun Interinu, Sr. Domingos Lopes Lemos, hateten, Governu Timor-Leste apresia kooperasaun forte husi Governu Brazil, liuhusi Embaixada Brazil iha Timor-Leste, neโ€™ebรฉ fรณ kontribuisaun importante ba susesu programa pilotu iha tinan 2024 nian iha INFORDEPE. Iha faze inisiรกl programa refere, profesรณr naโ€™in 104 mak hetan formasaun iha รกrea kontabilidade, programsaun, konstrusaun sivil, no รกrea estratรฉjika seluk.

โ€œAsaun simplifikada neโ€™e mak lansa pasu dahuluk ba programa komprensivu ida neโ€™ebรฉ sei kontinua toโ€™o tinan 2026, ho kuota espesiรกl ba espesialista sira ba atividade sira neโ€™ebรฉ sei define. Liuhusi kooperasaun neโ€™e, ita sei hametin jestaun tรฉknika no administrativa, hodi hadiโ€™ak prosesu edukasaun no habelar oportunidade ba peskiza profisionรกl ba estudante sira,โ€ hateten Ministru Interinu, Domingos Lopes Lemos.

Ministru Interinu neโ€™e mรณs klarifika katak asinatura ida neโ€™e mak kontinuidade husi programa pilotu neโ€™ebรฉ halaโ€™o ona antes iha Eskola Tรฉknika Vokasionรกl (ESTV), tuir kooperasaun sustentรกvel entre Timor-Leste no Brazil, ho objetivu atu konsolida benefรญsiu ba profesรณr, estudante no komunidade iha tinan oin mai.

Iha fatin hanesan, Ministra Conselheira Encarregada de Negรณcios Embaixada Brazil iha Timor-Leste, Dra. Rita de Cรกssia Lott Marques, dehan, programa pilotu neโ€™e foka liu ba รกrea Eskola Tรฉkniku Vokasionรกl iha Timor-Leste tomak, nuโ€™udar kontinuidade ba sorumutu kooperasaun entre nasaun rua.

โ€œNasaun rua neโ€™e bele hametin koordenasaun forte atu haruka Timor-Leste ba futuru diโ€™ak liu, maski iha dezafiu iha programa pilotu. Brazil sei kontรญnua sai parseiru importante ba Timor-Leste, liuliu iha รกrea edukasaun, hodi bele fรณ kontribuisaun ba formasaun profesรณr sira no dezenvolvimentu eskola tรฉkniku vokasionรกl,โ€ hateten, Dra. Rita de Cรกssia Lott Marques.

Kooperasaun entre Governu Timor-Leste no Governu Brazil, atu hadiโ€™ak kualidade edukasaun tรฉkniku vokasionรกl, hodi prepara rekursu umanu hodi kompetente no responde ba nesesidade merkadu traballu iha Timor-Leste.

VERSรƒO EM PORTUGUรŠS

๐Œ๐ˆ๐๐ˆ๐’๐“ร‰๐‘๐ˆ๐Ž ๐ƒ๐€ ๐„๐ƒ๐”๐‚๐€ร‡รƒ๐Ž ๐„ ๐†๐Ž๐•๐„๐‘๐๐Ž ๐ƒ๐Ž ๐๐‘๐€๐’๐ˆ๐‹ ๐‘๐„๐€๐‹๐ˆ๐™๐€๐Œ ๐‚๐„๐‘๐ˆ๐Œร“๐๐ˆ๐€ ๐ƒ๐„ ๐€๐’๐’๐ˆ๐๐€๐“๐”๐‘๐€ ๐ƒ๐„ ๐€ร‡รƒ๐Ž ๐’๐ˆ๐Œ๐๐‹๐ˆ๐…๐ˆ๐‚๐€๐ƒ๐€ ๐๐€๐‘๐€ ๐๐‘๐Ž๐†๐‘๐€๐Œ๐€-๐๐ˆ๐‹๐Ž๐“๐Ž

๐ƒรญ๐ฅ๐ข, ๐Ÿ’ ๐๐ž ๐ฃ๐ฎ๐ฅ๐ก๐จ ๐๐ž ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“ โ€“ ๐Ž ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญรฉ๐ซ๐ข๐จ ๐๐š ๐„๐๐ฎ๐œ๐šรงรฃ๐จ, ๐ซ๐ž๐ฉ๐ซ๐ž๐ฌ๐ž๐ง๐ญ๐š๐๐จ ๐ฉ๐ž๐ฅ๐จ ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐จ ๐ˆ๐ง๐ญ๐ž๐ซ๐ข๐ง๐จ ๐๐š ๐„๐๐ฎ๐œ๐šรงรฃ๐จ, ๐’๐ซ. ๐ƒ๐จ๐ฆ๐ข๐ง๐ ๐จ๐ฌ ๐‹๐จ๐ฉ๐ž๐ฌ ๐‹๐ž๐ฆ๐จ๐ฌ, ๐ž ๐จ ๐†๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐จ ๐๐จ ๐๐ซ๐š๐ฌ๐ข๐ฅ, ๐š๐ญ๐ซ๐š๐ฏรฉ๐ฌ ๐๐š ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐š-๐‚๐จ๐ง๐ฌ๐ž๐ฅ๐ก๐ž๐ข๐ซ๐š ๐ž ๐„๐ง๐œ๐š๐ซ๐ซ๐ž๐ ๐š๐๐š ๐๐ž ๐๐ž๐ รณ๐œ๐ข๐จ๐ฌ ๐๐š ๐„๐ฆ๐›๐š๐ข๐ฑ๐š๐๐š ๐๐จ ๐๐ซ๐š๐ฌ๐ข๐ฅ ๐ž๐ฆ ๐“๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐‹๐ž๐ฌ๐ญ๐ž, ๐ƒ๐ซ๐š. ๐‘๐ข๐ญ๐š ๐๐ž ๐‚รก๐ฌ๐ฌ๐ข๐š ๐‹๐จ๐ญ๐ญ ๐Œ๐š๐ซ๐ช๐ฎ๐ž๐ฌ, ๐ซ๐ž๐š๐ฅ๐ข๐ณ๐š๐ซ๐š๐ฆ ๐š ๐œ๐ž๐ซ๐ข๐ฆรณ๐ง๐ข๐š ๐๐ž ๐š๐ฌ๐ฌ๐ข๐ง๐š๐ญ๐ฎ๐ซ๐š ๐๐š ๐€รงรฃ๐จ ๐’๐ข๐ฆ๐ฉ๐ฅ๐ข๐Ÿ๐ข๐œ๐š๐๐š ๐ฉ๐š๐ซ๐š ๐จ ๐๐ซ๐จ๐ ๐ซ๐š๐ฆ๐š-๐๐ข๐ฅ๐จ๐ญ๐จ ๐๐ž๐ฌ๐ญ๐ข๐ง๐š๐๐จ ร ๐ฌ ๐„๐ฌ๐œ๐จ๐ฅ๐š๐ฌ ๐“รฉ๐œ๐ง๐ข๐œ๐š๐ฌ ๐•๐จ๐œ๐š๐œ๐ข๐จ๐ง๐š๐ข๐ฌ, ๐ง๐š ๐ฌ๐š๐ฅ๐š ๐๐ž ๐œ๐จ๐ง๐Ÿ๐ž๐ซรช๐ง๐œ๐ข๐š๐ฌ ๐๐จ ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญรฉ๐ซ๐ข๐จ ๐๐š ๐„๐๐ฎ๐œ๐šรงรฃ๐จ, ๐ž๐ฆ ๐•๐ข๐ฅ๐š-๐•๐ž๐ซ๐๐ž.

Na sua intervenรงรฃo, Sua Excelรชncia o Ministro Interino da Educaรงรฃo, Sr. Domingos Lopes Lemos, afirmou que o Ministรฉrio da Educaรงรฃo valoriza profundamente a cooperaรงรฃo do Governo brasileiro, por meio da sua Embaixada em Dรญli, no sucesso do projeto-piloto realizado em 2024 no INFORDEPE. Numa fase inicial, 104 professores receberam formaรงรฃo nas รกreas de contabilidade, programaรงรฃo, construรงรฃo civil e outras รกreas estratรฉgicas. Este sucesso serviu de base para a iniciativa agora lanรงada.

"A Aรงรฃo Simplificada que hoje assinamos representa o primeiro passo de um programa mais abrangente que serรก implementado em 2026, com um maior nรบmero de especialistas e atividades jรก definidas. Com este trabalho, iremos reforรงar a gestรฃo tรฉcnica e administrativa, melhorar os processos educativos e ampliar as oportunidades de formaรงรฃo profissional para os nossos estudantes, no รขmbito da cooperaรงรฃo entre Timor-Leste e o Brasil", afirmou o Ministro Interino da Educaรงรฃo.

O governante acrescentou ainda que a assinatura de hoje dรก continuidade ao programa-piloto anteriormente implementado na Escola Tรฉcnica ESTV, com base numa cooperaรงรฃo sustentรกvel que serรก consolidada nos prรณximos anos, beneficiando professores, estudantes e comunidades.
Por sua vez, a Ministra-Conselheira e Encarregada de Negรณcios da Embaixada do Brasil em Timor-Leste, Dra. Rita de Cรกssia Lott Marques, afirmou que este presente programa-piloto tem como foco principal o fortalecimento do ensino tecnicos vocacionais em todo o territรณrio timorense, e surge como continuidade de uma parceria estabelecida entre os dois paรญses nos anos anteriores, e que agora prossegue com a execuรงรฃo do referido programa-piloto.

"Os dois paรญses estabeleceram uma linha de coordenaรงรฃo importante entre o Brasil e Timor-Leste , com o objetivo de construir um futuro melhor . Reconhecemos os desafios enfrentados, especialmente no รขmbito do programa piloto, mas mantemos o foco para que os nossos professores possam partilhar experiรชncias e apoiar as escolas tรฉcnico-vocacionais com esperanรงa nos novos programas piloto, sabemos jรก que o Brasil se afirma como um parceiro valioso para a Naรงรฃo timorense , Temos esperanรงa de que estes novos programas-piloto reforcem ainda mais a nossa relaรงรฃo, e que o Brasil continue a ser um parceiro estratรฉgico para Timor-Leste, especialmente no setor da educaรงรฃo", declarou a Ministra-Conselheira Dra. Rita de Cรกssia Lott.

#jornalistarita
#traduรงรฃojoรฃoamaral
#MรฉdiaME